Τα πουλιά και η πόλη του Μοσχάτου του Σταύρου Μαγγιώρη

Η έκταση μεταξύ των δύο εκβολών των ποταμών Κηφισού και Ιλισού που για καλή μας τύχη δεν έχει υποστεί "αναπτυξιακά μέτρα" που δεν σημαίνουν τίποτα άλλο παρά οικοδόμηση!  παραμένει ανεκτίμητης αξίας, σύμφωνα με το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, από εκπαιδευτικής, πολιτισμικής, περιβαλλοντικής ακόμα και οικοτουριστικής άποψης. Μία παρακαταθήκη που θα πρέπει να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη της η Δημοτική Αρχή και να τη διαφυλάξει βελτιώνοντας τον όλο χώρο προς όφελος των κατοίκων του Μοσχάτου και όχι μόνο.

Αφορμή γι' αυτό το άρθρο στάθηκε μία πρόταση που δημιουργήθηκε από μία ομάδα πολιτών, μελών της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και των εργαζομένων στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) - Ινστιτούτου Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων, σχετικά με την παραλία της πόλης μας και τον ποταμό Ιλισό που εκβάλει σε αυτή, το Φαληρικό Δέλτα, όπως ονομάζεται από πολύ παλιά.

Σύμφωνα με αυτή την πρόταση το Φαληρικό Δέλτα είναι ένας πολύ υποβαθμισμένος υγρότοπος. Έχει όμως εξέχουσα σημασία και δυνητική αξία επειδή προσφέρει προνομιακό σημείο επαφής φύσης και ανθρώπου στο θαλάσσιο μέτωπο του Λεκανοπεδίου. Σήμερα αξιολογείται ως ένας από τους 15 σημαντικότερους υγρότοπους για την προστασία και την ανάδειξη των υγροτόπων της Αττικής, καθώς και για τη σημασία του στην ανάδειξη και διατήρηση της βιοποικιλότητας (παρουσίαση ΕΛΚΕΘΕ, 2014).

Από το 1968 που η χούντα κατέστρεψε την παραλία του Μοσχάτου - Ν. Φαλήρου με το μπάζωμα και την ανύψωσή της - το τείχος του αίσχους όπως ονομάστηκε εύλογα απ' τους κατοίκους - μέχρι σήμερα, η πόλη και οι κάτοικοί της στερούνται σε μεγάλο βαθμό την ευεργετική θαλάσσια αύρα, τόσο απαραίτητη το καλοκαίρι, τη θέα της θάλασσας, την απρόσκοπτη πρόσβαση στην νεοδιαμορφωθείσα παραλία έστω και χωρίς την άμμο του παρελθόντος και πολλά άλλα. Οι υποσχέσεις της κυβέρνησης Σημίτη και του αρμόδιου υπουργού Κ. Λαλιώτη ότι μέχρι το 2008 η επάνω λεωφόρος θα είχε "κατέβει" στο επίπεδο της Λ. Ποσειδώνος αποδείχτηκαν υποσχέσεις χωρίς καμιά αξία. Παρ' όλα αυτά, η έκταση μεταξύ των δύο εκβολών των ποταμών που για καλή μας τύχη δεν έχει υποστεί "αναπτυξιακά μέτρα" που δεν σημαίνουν τίποτα άλλο παρά οικοδόμηση!  παραμένει ανεκτίμητης αξίας, σύμφωνα με την έκθεση, από εκπαιδευτικής, πολιτισμικής, περιβαλλοντικής ακόμα και οικοτουριστικής άποψης. Μία παρακαταθήκη που θα πρέπει να λάβει υπόψη της η Δημοτική Αρχή και να τη διαφυλάξει βελτιώνοντας τον όλο χώρο, σύμφωνα με τις προτάσεις και υποδείξεις των ειδικών,  προς όφελος των κατοίκων του Μοσχάτου και όχι μόνο.

Εκατόν εξήντα ένα (161)! είδη πουλιών παρατηρήθηκαν στη διάρκεια ενός έτους, ιδιαίτερα την άνοιξη, στην παράκτια περιοχή που αποδείχθηκε ως υγρότοπος με τα ενδιαιτήματα που διαθέτει μία πραγματική όαση για τα μεταναστευτικά πουλιά. Μεταξύ αυτών αρκετά σπάνια και απειλούμενα σε παγκόσμιο επίπεδο είδη, όπως η βαλτόπαπια και η τουρλίδα, αλλά και ο μαυροκέφαλος γλάρος, η πετροτριλίδα, ο χαλικοκυλιστής, ο ποταμοσφυριχτής ο οποίος φώλιασε κιόλας! ο κοκκινοκεφαλάς που παραμόνευε για έντομα, ο τσαλαπετεινός με το εντυπωσιακό λοφίο, η αλκυόνη με τα ιριδίζοντα μπλε-ηλεκτρίκ φτερά και πολλά άλλα που αποτυπώθηκαν και σε φωτογραφίες των ορνιθολόγων που έκαναν τις παρατηρήσεις.

Τα πουλιά εξακολουθούν να αποτελούν περιβαλλοντικό δείκτη και επομένως στις σημερινές περιβαλλοντικές συνθήκες που διέπουν την πόλη του Μοσχάτου, όπου οι ανθρώπινες δραστηριότητες συνεχώς αυξάνουν τις περιβαλλοντικές αρνητικές επιπτώσεις, ποιες ιδιότητες θα καθι­στούσαν ένα είδος πουλιού οικολογικά επιτυχημένο; Η επιτυχής προσαρμογή του σ' ένα ευρύτερο φάσμα βιοτόπων. Αυ­τό προϋποθέτει μία μεγαλύτερη ευελιξία στην επιλογή του ενδιαιτήματος και του χώρου φωλιάσματος, καθώς και ένα διατιθέμενο πλουσιότερο τροφικό φάσμα.

Όλα αυτά μου έφεραν στον νου και τα πουλιά που ζουν μέσα στην πόλη μας που με το πράσινο που διαθέτει σε κήπους, πλατείες και δεντροστοιχίες τους προσφέρει εκείνο το περιβάλλον όπου μπορούν να επιβιώνουν και να πολλαπλασιάζονται, προσφέροντας με τη σειρά τους σε όλους εμάς τη συντροφιά τους. Απ' όσο μπορώ να θυμάμαι, εδώ και 60 χρόνια, οι σπουργίτες μαζί με τα οικιακά περιστέρια ήταν οι μόνιμοι κάτοικοι αυτής της πόλης. Εδώ και κάποια χρόνια έχουν προστεθεί οι δεκοχτούρες, οι καρακάξες και οι μαυροκότσυφες. Τον χειμώνα, όπως πάντα μας επισκέπτονται οι κοκκινολαίμηδες, οι κοκκινόκωλοι και οι λευκοσουσουράδες, ενώ την άνοιξη και το καλοκαίρι οι δεντροφυλλοσκόποι παίζουν στα κλαδιά των δέντρων και οι μαυροσταχτάρες και τα σταυροχελίδονα σκίζουν τον ουρανό. Αποσπασματικά θα δούμε και θα ακούσουμε φωνές από καρδερίνες, σπίνους και φανέτα, ενώ αν σηκώσουμε τα μάτια μας ψηλά θα δούμε να ίπτανται πάνω από  τις πολυκατοικίες σταχτοκουρούνες, στον ουρανό να ανεμοπορούν γερακίνες και πιο σπάνια θα ακούσουμε το κρώξιμο του κόρακα καθώς πετά. Τέλος, τα ψαρόνια που παρατηρούνται κατά εκατοντάδες την άνοιξη και το φθινόπωρο κατά τη μετανάστευσή τους.

Τίποτα πιο γοητευτικό από ένα πουλί, από ένα πλάσμα που μπορεί να πετά! βλέποντας τον κόσμο από ψηλά, χαρίζοντάς μας ανεπανάληπτες αισθητικές στιγμές. Και τα 161 είδη πουλιών που παρατηρήθηκαν στην υποβαθμισμένη παραλία μας αξίζουν όχι μόνο της προσοχής μας αλλά του ενεργού ενδιαφέροντος από όλους εμάς και ιδιαίτερα της πολιτείας, που θα πρέπει να διαμορφώσει την περιοχή, ιδιαίτερα στις εκβολές του Ιλισού, ώστε τα πουλιά να συνεχίσουν να μας επισκέπτονται κάθε χρόνο αναβαθμίζοντας το περιβάλλον της πόλης μας, χωρίς να ζητούν καμία ανταμοιβή παρά μόνο τη διατήρηση του παραθαλλάσσιου αυτού υγρότοπου όπου μπορούν να σταθούν, να ξεκουραστούν και να τραφούν κατά τη μετανάστευσή τους, ακόμα και να φωλιάσουν! Τα οφέλη για την πόλη και τους πολίτες του Μοσχάτου είναι σε κάθε περίπτωση πολύ σημαντικά για να τα παραβλέψουμε.

Σταύρος Μαγγιώρης, Δρ. Βιολογίας