Πάνε πάνω από τρία χρόνια από τότε που οι «ανήσυχοι» και οι «αγανακτισμένοι» της πλατείας Συντάγματος, και όχι μόνο, άρχισαν να δίνουν σάρκα και οστά σε αυτό που συχνά καλούμε «ουτοπία της πράξης». Καλύπτοντας το κενό μιας πολιτείας που εθελοτυφλεί μπροστά στα προβλήματα και με άξονα τρεις βασικές ανθρώπινες ανάγκες (τροφή-υγεία-παιδεία), τόσο οι συλλογικότητες που ήδη υπήρχαν όσο και οι καινούργιες που στήθηκαν εν τω μεταξύ, κατάφεραν μέσα από πρωτόγνωρες αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες να μετατραπούν από απλές εστίες πολιτικού προβληματισμού σε δομές αλληλεγγύης, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για μια νέου τύπου συμμετοχική κοινωνική πολιτική.
Αξίζει να σημειωθεί, χωρίς καμία διάθεση απλούστευσης ή ωραιοποίησης, ότι η διαδικασία αυτή της γρήγορης ωρίμασης έχει ήδη δώσει καρπούς. Επιλέγοντας την άμεση δημοκρατία έναντι της δημοκρατίας της ψήφου, την αλληλεγγύη έναντι της φιλανθρωπίας των χορηγών, την ελεύθερη βούληση και συμμετοχή έναντι της στράτευσης και του καθήκοντος, οι δομές αυτές καλλιέργησαν τη δική τους ηθική και αισθητική και άσκησαν τους ανθρώπους τους μέσα σε συνθήκες ουσιαστικής δημοκρατίας στην πρόταξη του «εμείς» έναντι του «εγώ».
Είναι αλήθεια ότι πολλές από τις προσπάθειες των αλληλέγγυων δομών αντιμετωπίστηκαν και αντιμετωπίζονται ως περιθωριακές όχι μόνο από την κεντρική εξουσία αλλά και από όσους, ανεξάρτητα από τον πολιτικό αυτοπροσδιορισμό τους, θεωρούν αυτά τα εγχειρήματα αποπολιτικοποιημένες προσπάθειες ανακύκλωσης της φτώχειας την εποχή της κρίσης. Η πραγματικότητα είναι, ωστόσο, πολύ διαφορετική. Οι δομές αλληλεγγύης δίνουν τον αγώνα τους επάνω σε θεμελιώδεις αρχές της αριστεράς, των κινημάτων και του ανθρωπισμού, όπως είναι η ενεργός συμμετοχή των πολιτών, η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και η διαρκής πάλη ενάντια στο ρατσισμό και την ξενοφοβία.
Άμεσες προτεραιότητες
Στη νέα πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα που προβάλλει με την ενδεχόμενη ανάληψη της κυβέρνησης από την αριστερά στη χώρα μας, είναι αυτονόητο ότι οι δομές αλληλεγγύης θα αλλάξουν όχι μόνο ως προς την υπόστασή τους αλλά και μέσα στη συνείδηση της κοινωνίας: Δεδομένου ότι το κοινωνικό κράτος, όπως το είχαμε ορίσει και βιώσει ώς τώρα, δεν θα μπορούσε να επαναδομηθεί στο σύνολό του με τους ίδιους όρους (και αυτό όχι μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης), τα τοπικά κινήματα και οι αλληλέγγυες δομές καλούνται να μαζικοποιήσουν και να ουσιαστικοποιήσουν τα εγχειρήματα τους λειτουργώντας πλέον μέσα σε ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον.
Οι νέες, λοιπόν, προκλήσεις αλλά και οι κίνδυνοι που θα πρέπει να υπερβούν οι δομές αλληλεγγύης είναι πολλές και πολύ διαφορετικές από όσες γνωρίζαμε ώς τώρα. Ως εκ τούτου, οι άμεσες προτεραιότητες τους στη νέα πραγματικότητα θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:
α) Διαρκής σύμπλευση όλων των δομών/συλλογικοτήτων μέσα από ανοιχτές αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες και σωστός διαχωρισμός τους ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τους και τους επιμέρους σκοπούς που η καθεμία από αυτές υπηρετεί.
β) Αναζήτηση και διεκδίκηση ενός θεσμικού πλαισίου που, αφενός δεν θα αφήνει μερικές από αυτές να λειτουργούν ως «ανυπόστατες», αφετέρου δεν θα τις υποχρεώνει να μετασχηματίζονται σε σωματεία ή Μ.Κ.Ο.
γ) Η ποιότητα του ανθρωπιστικού έργου που οι αλληλέγγυες δομές παρέχουν πρέπει να παραμείνει ταυτόσημη με το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο όποιο λειτουργούν, που είναι η αλληλεγγύη για όλους και η άμεση δημοκρατία, μακριά από κομματικές εξαρτήσεις και κάθε λογής «χορηγίες».
Είναι σίγουρο ότι στη νέα μέρα που ξημερώνει οι δομές αλληλεγγύης οφείλουν να διεκδικήσουν το ρόλο και το χώρο που τους αξίζει, φροντίζοντας πάντα να μην ταυτιστούν με άλλες μορφές «κοινωνικής προσφοράς» και καθιστώντας σαφές στη συνείδηση όλων ότι το «πώς» είναι εξίσου σημαντικό με το «τι» και το «πότε».
